Filosofisch Café - Een wereld vol tegenstellingen

Door alle tijden en werelddelen heen hebben culturen een voorkeur voor zogenaamde dichotome representatiewijzen tentoongespreid, waarbij de wereld wordt opgesplitst in twee, diametraal tegengestelden. In de West-Europese cultuur zijn de tegenstellingen tussen lichaam en geest, vrouw en man, zwart en wit onderdeel van een bijna alles omvattende dichotomie van waaruit de wereld wordt begrepen.

Regelmatig polarisering rond een patstelling
Deze dichotome representatie is geenszins noodzakelijk, maar beheerst ons denken. De discussies rond Zwarte Piet, autochtonen en allochtonen, volk en elite, praktijk en beleid, of burgers en staat worden door voor- en tegenstanders, beide zijden van de discussie, als dichotomie begrepen. Daardoor lopen dergelijke discussies regelmatig uit op gepolariseerde conflicten rond een patstelling.

Bewuste denkenergie nodig
Het lastige is dat dichotomieën onuitroeibaar zijn. Van jongs af aan leren kinderen te denken in tegenstellingen, er zijn speciale boekjes voor en ze vormen een standaardonderdeel van de meeste religies. Op zich is daar niets mis mee. Pas als kinderen een van de zijden van de tegenstelling als positief zien en de andere als negatief, ontstaat een gepolariseerd, dichotoom, wereldbeeld. En wat de negatieve gevolgen daarvan ook zijn, het geeft jonge mensen in ieder geval richting aan hun denken en grip op de werkelijkheid. Daarom vraagt het op latere leeftijd heel wat bewuste denkenergie om je van dichotome opvattingen te bevrijden, en waarschijnlijk lukt het nooit helemaal.